Het begon met een poster over de Ogoni 9. Shell eiste – met een sommatiebrief – dat wij deze poster weg zouden halen van het internet.
Lees hieronder wat er gebeurde nadat Shell olie ontdekte in Ogoniland.
Het begint in 1956 met de vondst van olie in Ogoniland, Nigeria. En voor je het weet lekt er jaarlijks 240 miljoen liter olie de Nigerdelta in.
Nadat er in 1956 olie was gevonden, begint Shell vanaf 1958 met het winnen van olie in Ogoniland in de Nigerdelta (Nigeria). Al snel vinden er olielekkages plaats, waardoor het land ernstig vervuild raakt. Verschillende media rapporteren dat er tussen 1976 en 1991 bijna 3.000 olielekkages plaatsvonden waarbij meer dan 2 miljoen vaten olie weglekten. [1] Volgens Milieudefensie [2] lekt er jaarlijks 240 miljoen liter olie de delta in.
Het begint met een klein protest. En voor je het weet protesteren 300.000 Ogoni tegen de vervuiling en voor eerlijke compensatie.
Door alle lekkages raakte het land zo ernstig vervuild [3,4,5] dat de Ogoni er niet meer veilig konden leven.
In 1990 richt schrijver en activist Ken Saro-Wiwa samen met andere Ogoni-leiders de Movement for the Survival of the Ogoni People (MOSOP) op. Deze organisatie wil een einde aan de uitbuiting van Ogoni en de vervuiling van het land. In 1992 en 1993 slaagt MOSOP er in om grote, vreedzame protesten te organiseren. [6] De grootste mars trok 300.000 mensen, op een totale bevolking van 500.000. [7]
Het begint met een gesprek met het militaire regime. En voor je het weet worden protesten gewelddadig neergeslagen.
Shell was in Nigeria een zeer machtige en invloedrijke partij die nauwe banden onderhield met het militaire regime. Verschillende media en NGO’s schrijven dat Shell het militaire regime om steun vroeg vanwege de protesten in Ogoniland. [8,9] Aan het begin van de jaren 90 slaat het regime de protesten hardhandig en met buitensporig geweld neer. [10.11] Bij de feiten van het tussenvonnis in de zaak van vier van de weduwen van de Ogoni 9 tegen Shell, staat het volgende:
2.12. In oktober 1990 protesteerden bewoners van Umuechem, een dorp net buiten Ogoniland, tegen gebrekkige elektriciteits- en watervoorzieningen in Umuechem en het ontbreken van een redelijke vergoeding voor de onteigening en exploitatie van hun land. Nadat de divisional manager east van SPDC, [H] ( [H] ), op 29 oktober 1990 aan de Nigeriaanse Commissioner of Police had gevraagd om “security protection (preferably by Mobile Police Force)”, trad de Mobile Police Force (MOPOL) op 31 oktober 1990 op tegen de demonstranten in Umuechem. Daarbij vielen tientallen doden en vele gewonden. 495 huizen werden in brand gestoken. [12]
Het begint met een oneerlijk proces tegen 9 activisten. En voor je het weet ben je alleen maar met je eigen reputatie bezig.
In 1995 worden twee groepen activisten, waaronder Ken Saro-Wiwa gearresteerd en beschuldigd van de moord op vier Ogoni leiders. Een speciaal militair tribunaal oordeelt in deze zaak dat negen van de activisten schuldig zijn en zullen worden opgehangen. Er was enorme internationale verontwaardiging over deze zaak, die wordt gezien als een schijnproces. [13]
In de tussenuitspraak van de rechtbank Den Haag in de rechtszaak van vier weduwen tegen Shell wordt in het feitenrelaas meermaals gerefereerd aan Shells angst voor reputatieschade. Bijvoorbeeld:
4.119. Op 22 juli 1995 heeft [L] gesproken met [G] . Daags daarvoor had hij de Britse ambassadeur gesproken over de aankomende ontmoeting met [G] . Hij hoorde op dat moment van de Britse ambassadeur dat de tweede groep advocaten in het tribunaal was gestopt omdat zij vonden dat zij hun taak niet behoorlijk konden vervullen omdat het proces werd bepaald door de Nigeriaanse militairen. [L] heeft daarover genoteerd:
“He seemed to be quite sure that KSW [14] [ [I] , toevoeging rechtbank] will be convicted, perhaps to the death penalty, to be commuted later on to life imprisonment. I told him that this would be a very unpleasant outcome for Shell, as the international outrage would certainly involve us. The time between conviction and commutation of the sentence would also be critical to us. There is also the link to the coup plotters: if some of them are shot, then the outside world will, probably justifiably, conclude that KSW may also be executed, and therefore renewed internationalisation of the KSW/Ogoni issue could be triggered off even before that verdict is announced.” [15]
Dat reputatieschade nog steeds een zorg is voor Shell, blijkt ook uit de sommatiebrief die wij ontvingen.
Een interessant stuk over de Ogoni zaak en interne ontwikkelingen rondom Social Corporate Responsibility bij Shell is dit stuk uit 2000.
Het begint met het ophangen van 9 activisten door het militaire regime van Nigeria. En voor je het weet heb je de dag erna een grote gasdeal gesloten met datzelfde regime.
Bij de feiten van het tussenvonnis in de zaak van vier van de weduwen van de Ogoni 9 tegen Shell staat het volgende:
2.38. Op 8 november 1995 heeft de Provisional Ruling Council (PRC), voorgezeten door [G], de doodvonnissen bekrachtigd. De Ogoni 9 zijn op 10 november 1995 ter dood gebracht door ophanging.
2.39. Op 11 november 1995 hebben SPDC en Nigeria overeenstemming bereikt over het zogenoemde “NLNG-project”. Nigeria Liquid Natural Gas (NLNG) is een in mei 1989 opgerichte rechtspersoon met als doel de productie van liquified natural gas (LNG). Aandeelhouders in NLNG waren (en zijn) NNPC, Shell Gas B.V., Total LNG Nigeria Ltd en Eni S.p.A. De aandelen in Shell Gas BV werden gehouden door Royal Dutch. In 1995 vonden onderhandelingen plaats over onder meer de operationele activiteiten van NLNG, de inrichting van joint venture overeenkomsten en de financiering van de joint venture door de betrokken partijen. Enige tijd later, in december 1995 is de bereikte overeenstemming over het NLNG project wereldkundig gemaakt. [16]
Het begint met miljarden winst voor Shell. En voor je het weet zijn ze vertrokken. Tot op de dag van vandaag blijven miljoenen Nigerianen achter in vervuild gebied.
In 2017 brengt UNDP een rapport [17] uit over de ernst van de vervuiling in Ogoni – het meest uitgebreide onderzoek ooit gedaan. De bevindingen zijn schokkend. Meer dan 20 jaar nadat Shell de olieproductie in het gebied heeft gestaakt, is het land nog steeds heel ernstig vervuild, met grote consequenties voor de mensen die er leven. Er loopt namelijk nog steeds een grote pijpleiding door het gebied. [18] In 2020 en 2021 worden nog 800 olielekkages gerapporteerd. [19]
Shell lijkt haar onshore activiteiten in Nigeria te willen verkopen, waarmee zij de Nigerianen in de olie die uit haar pijpleidingen zijn gelekt achter zou laten.
Bronnen:
[1] https://www.aljazeera.com/features/2022/12/21/timeline-oil-spills-in-nigerias-ogoniland; https://www.africanews.com/2021/09/01/nigeria-new-oil-law-fuels-tensions-in-the-niger-delta/
[2] https://milieudefensie.nl/actueel/alles-wat-je-wil-weten-over-de-rechtszaak-tegen-shell-in-nigeria
[3] https://hir.harvard.edu/bathing-our-bodies-in-soot/
[5] https://wedocs.unep.org/handle/20.500.11822/7947;jsessionid=73C2F76DBD64D265CB4B70E4EA98E4A6
[6] https://jp.reuters.com/article/nigeria-shell-timeline-idUKL8N1W80P8; https://unpo.org/article/20716;
[7] https://nvdatabase.swarthmore.edu/content/ogoni-people-struggle-shell-oil-nigeria-1990-1995
[8] https://www.amnesty.org/en/documents/AFR44/7393/2017/en/; chapter 2.3: “Shell solicited the involvement of the armed forces and encouraged human rights abuses in Ogoniland”.
[10] https://www.amnesty.org/en/documents/AFR44/7393/2017/en/
[11] Rechtsoverweging 2.12 uit het tussenvonnis van de rechtszaak van vier weduwen tegen Shell, rechtbank Den Haag, 1 mei 2019: https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:RBDHA:2019:4233
[12] Rechtbank Den Haag, 1 mei 2019, https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:RBDHA:2019:4233, rechtsoverweging 2.12.
[13] http://edition.cnn.com/WORLD/9511/nigeria/11-11/; Human Rights Watch, ‘The Price of Oil, Corporate Responsibility and Human Rights Violations in Nigeria’s Oil Producing Communities’ https://www.hrw.org/reports/1999/nigeria/
[14] KSW = Ken Saro-Wiwa
[15] Rechtbank Den Haag, 1 mei 2019, https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:RBDHA:2019:4233, rechtsoverweging 4.116, 4.119.
[16] Rechtbank Den Haag, 1 mei 2019, https://uitspraken.rechtspraak.nl/#!/details?id=ECLI:NL:RBDHA:2019:4233, rechtsoverweging 2.38, 2.39.
[20] https://www.rtlnieuws.nl/economie/bedrijven/artikel/5246315/shell-nigeria-verkoop-milieu-beleggers