19 december 2023 – Vandaag stond KLM voor de rechtbank in Amsterdam vanwege haar duurzaamheidsreclames en -marketing. De rechter zal beoordelen of deze uitingen in strijd zijn met de EU-richtlijn over oneerlijke handelspraktijken. De zaak is de eerste in zijn soort tegen greenwashing van de luchtvaart en de uitspraak van de rechter kan wereldwijd gevolgen hebben voor wat vliegmaatschappijen mogen beweren over de duurzaamheid van vliegreizen.

De zaak is aangespannen door Fossielvrij NL en Reclame Fossielvrij (Hierna: Fossielvrij) met steun van milieurechtenorganisatie ClientEarth. Zij stellen dat de reclames en marketing van KLM over duurzaamheid misleidend zijn. KLM zegt bij te dragen aan “een duurzamere toekomst”. Rosanne Rootert van Reclame Fossielvrij zegt daarover: “Duurzamer vliegen bestaat niet. Je maakt ook geen reclame voor ‘gezonder roken’. Het hoogst haalbare is ietsje minder vervuilend vliegen.”

KLM zegt zich te verbinden aan de doelen van het Parijs Akkoord, maar lobbyt tegelijkertijd tegen klimaatbeleid en blijft inzetten op verdere groei. Om de klimaatdoelen te halen is krimp van de luchtvaart noodzakelijk. De oplossingen die KLM biedt, voldoen niet. KLM biedt bijvoorbeeld CO2-compensatie aan en wekt daarmee de indruk dat de klimaatschade die ontstaat door vliegen kan worden verminderd, terwijl het klimaat alleen gebaat is bij minder vluchten én meer bossen.

Hiske Arts, campaigner bij Fossielvrij NL, zei: “Tijdens een eerdere hoorzitting liet KLM weten te stoppen met de ‘Fly Responsibly’-advertentiecampagne, maar het bedrijf maakt nog steeds vergelijkbare misleidende uitingen. KLM schermt met schijnoplossingen terwijl het tegelijkertijd het klimaatprobleem verergert door zich te verzetten tegen maatregelen als krimp. Het is belangrijk dat de rechter ingrijpt zodat KLM haar gevaarlijke sprookjes niet steeds weer in nieuwe reclames kan vertellen. Met hun ‘groene marketing’ wekt KLM het valse vertrouwen dat je met de luchtvaartmaatschappij kunt vliegen zonder de klimaatcrisis te verergeren. Zo sussen ze het grote publiek in slaap en blijft overheidsingrijpen uit.”

Desinformatie
Fossielvrij betoogde vandaag dat KLM’s beweringen over hoe het ‘bijdraagt aan een duurzamere toekomst’ en hoe het zich ‘verbonden heeft aan Parijs’ misleidend zijn en in strijd met haar plannen voor voortdurende bedrijfsgroei. In het verweer stelde KLM dat van consumenten verwacht mag worden dat ze weten dat vliegen niet duurzaam is en dat ze wel degelijk stappen maken om vliegen “duurzamer” te maken dan het nu is. Recent onderzoek van o.a. Paul Peeters van Breda University laat echter zien dat zowel de duurzaamheidsdoelen als de plannen van KLM bij lange na niet in lijn zijn met Parijs. In een reactie stelt KLM dat ‘je verbinden met de doelen van Parijs’ niet hetzelfde betekent als ‘handelen in lijn met Parijs’.

Johnny White, een jurist van ClientEarth, stelt: “Deze zaak raakt de kern van de greenwashing strategie van de luchtvaartindustrie: adverteren met klimaatactie terwijl je niet-duurzame groei najaagt. De desinformatie rond de ‘oplossingen’ voor de schadelijke klimaatimpact van de luchtvaart is gevaarlijk en moet dringend worden aangepakt. Nieuwe technologieën en alternatieve brandstoffen liggen momenteel ver van een mogelijke oplossing vandaan. Ze moeten niet worden gepromoot als het gouden ticket voor duurzaam vliegen.”

Internationaal precedent
De rechtszaak is wereldwijd de eerste die misleidende duurzaamheidsclaims van de luchtvaart aanpakt en kan een precedent scheppen voor het groeiende aantal rechtszaken tegen greenwashing.

Rosanne Rootert, campaigner bij Reclame Fossielvrij: “Deze zaak gaat over de greenwashing van KLM. Maar met één zaak heb je greenwashing van grote vervuilers nog niet opgelost. Uiteindelijk is het noodzakelijk om fossiele reclame helemaal te verbieden. Alleen zo kunnen we mensen permanent beschermen tegen de misleiding die echte klimaatmaatregelen ondermijnt.”

De rechter doet op 21 februari uitspraak.

Tekst dagvaarding

Lees de hele dagvaarding hier. De organisaties stellen dat de marketing van KLM in strijd is met de Europese Richtlijn Oneerlijke Consumentenpraktijken (UCPD), zoals die in Nederland is geïmplementeerd. De richtlijn is een EU-wet die misleidende en oneerlijke handelspraktijken gericht op consumenten verbiedt.

Voorbeelden van KLM’s marketing 

Meer uitleg over de zaak en beeldmateriaal vind je in deze blog.

Alternatieve vliegtuigbrandstoffen  

Een van de oplossingen waar KLM op zegt te vertrouwen zijn alternatieve brandstoffen (wat zij ‘SAF’ noemen). Maar deze schaarse biobrandstoffen zijn problematisch vanwege risico’s als ontbossing, landroof en fraude. KLM mikt op 10% SAF in de tank in 2030, maar zat in 2023 pas op 1%. Bovendien schatten experts dat 5,7% in 2030 het maximaal haalbare is voor de gehele luchtvaartbranche.

Over ons

Fossielvrij NL is een Nederlandse stichting die de ‘people-powered’ fossielvrije beweging in Nederland opbouwt en ondersteunt. Onze missie is om de macht van de fossiele brandstofindustrie te breken en zo ruimte te creëren voor een snelle, rechtvaardige transitie naar 100% hernieuwbare energie voor iedereen.

Reclame Fossielvrij is een campagnegroep die pleit voor een wettelijk verbod op fossiele reclame en sponsoring, zoals dat ook al geldt voor de tabaksindustrie. Het gaat daarbij onder andere om reclames van de fossiele industrie en van luchtvaartmaatschappijen.

ClientEarth is een non-profitorganisatie die de wet gebruikt om systeemverandering te creëren die de aarde beschermt voor – en met – haar bewoners. Samen met partners en burgers over de hele wereld pakken we klimaatverandering aan, beschermen we de natuur en stoppen we vervuiling. We roepen industrie en overheden ter verantwoording en verdedigen ieders recht op een gezonde wereld. Vanuit onze kantoren in Europa, Azië en de VS vormen, implementeren en handhaven we de wet, om te bouwen aan een toekomst voor onze planeet waarin mens en natuur samen kunnen gedijen.