Je wilt dat alle huizen roze worden geschilderd. Dus roep je van de daken dat roze de kleur van de toekomst is en je deelt wat kwasten uit. Maar tegelijkertijd gooi je de gele verf flink in de aanbieding en geeft zelfs gratis potten geel weg. Het zal niemand verbazen als het niks wordt met die roze huizen.
Hoe onlogisch het ook is, dit is precies wat de Nederlandse overheid doet met fossiele subsidies. Om klimaatverandering nog enigszins in bedwang te houden moeten we snel overstappen op schone energie, maar tegelijkertijd maakt de overheid het heel aantrekkelijk om gewoon kolen, olie en gas te blijven stoken. De staat werkt zo de eigen klimaatdoelen flink tegen. Uit de meest recente inschatting van het Planbureau voor de Leefomgeving blijkt dat met de plannen die er nu liggen Nederland niet eens het eigen CO₂-reductiedoel haalt – en dat reductiedoel schiet al zwaar te kort.
Protest van Extinction Rebellion NL tegen fossiele subsidies. Foto: Rafeal Martig
Dankzij de acties van Extinction Rebellion staan fossiele subsidies steeds meer in de spotlight. Onlangs spraken honderden economen zich ertegen uit in Het Financieele Dagblad en Trouw, en maken burgers bezwaar tegen hun belastingaangifte vanwege de subsidies. Dankzij deze publieke druk komt klimaatminister Rob Jetten dit voorjaar met een plan om beter in kaart te brengen over hoeveel geld we het nou eigenlijk hebben – want zelfs dát is niet bekend volgens de regering.
Er is dus een hoop gaande, maar waar hebben we het nou precies over? En wat kun jij doen?
Wat zijn fossiele subsidies?
Kortgezegd zijn het financiële regelingen waarmee de overheid het gebruik van olie, kolen en gas goedkoper maakt. Dit zijn niet alleen rechtstreekse investeringssubsidies voor producenten van fossiele energie, maar vooral ook belastingvoordelen voor de gebruikers van die energie.
Deze vervuilers profiteren van fossiele subsidies:
- Luchtvaartmaatschappijen. Over bijna alles wat je koopt, betaal je in Nederland belasting, maar dat geldt niet voor het tanken van kerosine. Als jij een theatervoorstelling of voetbalwedstrijd bezoekt, betaal je dus meer belasting dan een KLM die zijn Boeing volgooit.
- Grootverbruikers van gas en elektriciteit. In Nederland geldt: wie mega veel gas en elektriciteit verbruikt, betaalt mega weinig belasting. Zo telden huishoudens in 2020 50 cent belasting neer per kubieke meter gas, terwijl een grootverbruiker maar 4 cent betaalde. Grote vervuilers als Tata Steel, kunstmestproducent Yara of de kassen betalen dus in verhouding minder belasting over hun energie dan jij en ik. En daarom voelen de grootverbruikers veel minder noodzaak om gas te besparen – geen wonder dus dat de industrie achterloopt met verduurzamen.
- Olieraffinaderijen. Het kost enorm veel energie om benzine en diesel te maken uit olie. Veel van deze energie komt momenteel uit gas, maar hier wordt geen cent belasting over afgedragen door de zogenaamde ‘raffinaderij-vrijstelling’. Laat dat even op je inwerken: het maken van producten die de aarde verhitten – benzine, diesel –, is volledig vrijgesteld van belasting.
Om hoeveel geld gaat het?
In de cijfers die de overheid geeft, ontbreken veel getallen. Daarom is voormalig Europarlementariër en economisch onderzoeker Alman Metten zelf aan het rekenen geslagen: hij komt uit op een bedrag van 17,5 miljard euro per jaar.
Voorbeelden hiervan zijn:
- € 4 miljard aan gemiste belastinginkomsten voor kerosine (luchtvaart) en stookolie (binnenvaart).
- € 4,6 miljard die de staatskas misloopt door de grootverbruikerskorting.
- € 1,4 miljard door de vrijstelling voor raffinaderijen.
Stel je eens voor dat dat geld – in plaats van naar olie en gas – gaat naar armoedebestrijding, hogere salarissen in de zorg, betere omstandigheden in het onderwijs en natuurlijk het leefbaar houden van de planeet… veel beter plan toch?
Een raffinaderij. Foto: Tasos Mansour (Unsplash)
Hoe komen we van die subsidies af?
De fossiele belangen zijn zo groot, dat er geen verandering vanuit de politiek komt zonder maatschappelijke druk. Daarom is het belangrijk luid en duidelijk van ons te laten horen.
Extinction Rebellion gaat dat doen. Op zaterdag 28 januari gaan honderden dappere mensen vanaf 12.00 uur de Utrechtsebaan (begin A12) in Den Haag blokkeren om een einde aan de fossiele subsidies te eisen.
Jij kunt ook helpen. Door mee te blokkeren, door de mensen van Extinction Rebellion van de zijlijn te steunen of door op een andere manier te laten weten dat ook jij een einde wilt aan fossiele subsidies.
Ook Fossielvrij NL is erbij! Om onze steun uit te spreken, zullen wij om 12.00 uur verzamelen bij het tijdelijke Tweede-Kamergebouw (Prins Clauslaan 3, Den Haag), aan de overkant van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat.