Lodewijk Asscher is verguld dat hij een tripje heeft mogen maken in een elektrisch vliegtuig. Of nou ja, een lesvliegtuig. Voor maximaal twee personen.
De oud-lijsttrekker van de PvdA is begin dit jaar benoemd als voorzitter van de Duurzame Luchtvaarttafel: een samenwerkingsverband voor ‘verduurzaming van de luchtvaart’, zoals de deelnemers dat zelf noemen. Gisteren organiseerden ze een evenement.
Wat opviel: het is mogelijk om tegelijkertijd aan te dringen op snel en ambitieus verduurzamen, én vakkundig om het issue heen te dansen dat zo prominent op tafel ligt: krimp. Het lukte Asscher in elk geval. Volgens hem is het uitgangspunt helder: mensen willen blijven reizen, dus er is vanuit de luchtvaart een verplichting om snel te verduurzamen. Tegelijkertijd ziet hij ook dat de buitenwereld terecht ongeduldig is. Asscher blinkt uit in volzinnen als “we hebben een veranderstrategie nodig waarin snelheid wint”. Sneller, sneller, sneller, lijkt zijn motto, maar wat als er beperkingen zitten aan hoe snel je kunt gaan?
Ook Minister Harbers – die ook had genoten van zijn tochtje in het elektrische vliegtuigje – drukte op het hart om ambitieus te zijn. Want een duurzame en veilige luchtvaart is uiteindelijk de license to operate. Maar hier in het hol van de leeuw durfde ook Harbers het woord krimp niet in de mond te nemen.
Uiteindelijk viel de oplossing ‘minder vliegen’ dan toch, na een uur. Weerpresentator en meteoroloog Gerrit Hiemstra kwam ermee, nadat hij haarfijn had laten zien dat de aarde verhit, dat dit door de mens komt en dat de oplossing zit in het stoppen met uitstoot van fossiel (wel treurig dat het anno 2023 blijkbaar nog nodig is om dit allemaal uit te leggen).
Ook al ken je de feiten, toch komt het weer bij me binnen dat als we blijven uitstoten zoals nu, dat we in 2033 al de 1,5 graad opwarming gepasseerd kunnen zijn, en in 2060 zelfs de 2 graden. Als je ziet hoe groot de klimaatimpact nu al is – met hittegolven, droogte, overstromingen en aardverschuivingen – dan hou ik echt mijn hart vast. Dat het nú moet gebeuren, dat onze uitstoot nu snel naar beneden moet, dat liet Hiemstra overtuigend zien.
Marjolein Demmers van Natuur & Milieu gooide vervolgens de knuppel in het hoenderhok: in gesprek met Hedwig Sietsma (directeur klimaatbeleid bij KLM) benoemde ze dat de luchtvaartsector er niet aan ontkomt om ook hun businessmodel onder de loep te nemen. Ja: innovatie moet, maar de oplossingen liggen zo ver in de toekomst – als deze er al zijn – dat de enige manier waarop de luchtvaart de uitstoot voldoende kan laten afnemen is: krimp. KLM zet daarentegen volledig in op de verduurzaming van de technologie. Sietsma benoemde steeds een kleine oplossing, en benadrukte vervolgens zelf als dat die oplossing op zichzelf “natuurlijk geen zoden aan de dijk zet”.
Op de vraag van Demmers of KLM ook bereid was om het gesprek aan te gaan over een ander businessmodel, benadrukte Sietsma dat zij bezig is om de luchtvaart te verduurzamen, voor “een sterk mondiaal resultaat”.
Maar de luchtvaart verduurzamen – als het al gaat lukken, want de oplossingen zijn er (nog) niet – is niet de oplossing voor het probleem dat nú voorligt. Want tijdens dit proces zal de uitstoot enkel groeien.
Het is net alsof er twee realiteiten zijn die volledig langs elkaar heen leven. De ene realiteit is de wereld van de hoop op technologische ontwikkeling, waar tot 2070 de tijd voor wordt genomen, waar iedereen versnelling wil, maar waarin de ogen worden gesloten voor de grafieken van Gerrit Hiemstra die tonen dat het nú moet gebeuren. In die realiteit zijn volledig emissievrije binnenlandse vluchten in 2050 een mijlpaal en een feestje waard.
En dan is er die andere realiteit – de realiteit waarin de uitstoot, ook van de luchtvaart, nu snel naar beneden moet, om te voorkomen dat alle weersextremen nog extremer worden. Waarin inderdaad elke kilo telt, maar waarin de winst niet in minder onderbroeken zit. Waarin er weliswaar ingezet moet worden op de verduurzaming van de luchtvaart en nieuwe technologieën, maar waarin die roze brillen af moeten. Want er is schaarste aan alternatieve brandstoffen, en elektrisch of op waterstof vliegen is nog toekomstmuziek. En dat betekent dat zolang die verduurzaming nog niet gelukt is, we niet zonder minder vliegen kunnen. We helpen de wereld pas echt als we van de krimp van luchtvaart een exportproduct maken, door te laten zien hoe je dát aanpakt.
Maar bij de Duurzame Luchtvaarttafel staat krimp niet op de agenda. Er is geen werkgroep alternatieve businessmodellen. Er wordt volop gesproken over leiderschap, maar ondertussen voert een groot deel van de sector een rechtszaak tegen krimp. De klimaatrampen rammelen aan de deur, maar vooralsnog blijven de poorten gesloten en de gates wagenwijd open.