Door Bas, actief bij Zorg & Welzijn Fossielvrij

Een 18-jarige heeft meestal nog niet zoveel met pensioenen te maken. Toch ben ik actief bij de campagnegroep Zorg & Welzijn Fossielvrij. Ik maak me namelijk zorgen om de gevolgen van klimaatverandering die zich al overal ter wereld voltrekken, en wil een toekomst op een gezonde planeet zodat ik later ook van mijn pensioen kan genieten. Die zorgen blijven groeien naarmate ik meer lees, en me de risico’s besef van extreme weersomstandigheden, een stijgende zeespiegel en bedreigingen voor de voedselvoorziening.  Als een wonder was daar Greta Thunberg, en de beweging van klimaatstakers die ontzettend snel groeit. In December stond ik met een vijftigtal scholieren voor de stopera in Amsterdam, en in Februari viel mijn mond open toen ik op het station in Den Haag stond en de 15000 klimaatstakers uit de treinen zag stromen om op het Malieveld een storm van discussie en bewustzijn op te leveren.

Een aantal maanden geleden kreeg ik een mail van Fossielvrij NL waarin stond dat het Pensioenfonds Zorg & Welzijn (PFZW) miljarden investeert in de fossiele industrie. Een pensioenfonds met de naam Zorg en Welzijn dat investeert in een sector die de gezondheid en het welzijn van miljoenen mensen bedreigt? Dat deed een ontzettende woede in me opkomen. Want is het niet een heel zure tegenstelling dat mensen die in de zorgsector werken keihard hun best doen om onze gezondheid te verbeteren, terwijl ze met hun eigen pensioengeld bijdragen aan een industrie die klimaatverandering en luchtvervuiling veroorzaakt?

Ik diende een klacht in bij PFZW. Het antwoord kwam erop neer dat moreel verantwoord beleggen, waarin ze ook klimaat hadden opgenomen, ook samen moest gaan met rendement. Begrijpelijk, maar ik vind het als kersverse, gepassioneerde klimaatactivist immoreel om geld boven (mensen)levens te plaatsen. Maar divesteren hoeft niet ten koste van rendement te gaan: hoogleraar duurzaam financieren Bert Scholtens legt uit dat “het uitsluiten van beleggingen in bijvoorbeeld fossiele energie of wapens geen waarneembaar effect heeft op rendement en risico”. PME is bijvoorbeeld al kolenvrij.

Ik besloot actief te worden bij de campagnegroep Zorg & Welzijn Fossielvrij. Wij roepen Pensioenfonds Zorg en Welzijn op ons pensioengeld niet meer te investeren in kolen, olie & gas. Elke keer dat een instelling in het openbaar hun band met de fossiele industrie verbreekt verkleinen we hun machtige positie in onze maatschappij. Als de industrie steun verliest raken ze ook hun politieke macht om ons klimaatbeleid te beïnvloeden kwijt.

De afgelopen maanden hebben we gewerkt aan het debat #Klimaatpensioen dat op 16 april plaatsvond in de Tolhuistuin in Amsterdam. De avond begon met interviews geleid door Rene van Fossielvrij: een internist die zich een milieuactivist voelt vanwege de ‘medical emergency’, een belgische huisarts die uitlegde dat divesteren methodologisch eenvoudig is, een bezorgde wijkverpleegkundige die vindt dat pensioenfondsen rekening moeten houden met klimaatverandering, en een medisch studente die benadrukte dat jongeren betrokken moeten worden in de discussie. Aansluitend vond het debat plaats met directeur Peter Borgdorff van pensioenfonds PFZW, vice-voorzitter Kitty Jong van vakbond FNV, directeur Liset Meddens van Fossielvrij NL, en Marcel Andringa, uitvoerend bestuurder Vermogensbeheer bij PME. Nadat ze allemaal hun standpunt hadden toegelicht, kwamen er een heleboel kritische vragen uit de zaal. De antwoorden op hun zorgen focusten vaak op wat er al wel gedaan werd, in plaats van op de huidige investeringen in de fossiele industrie.

Het debat bevestigde voor mij het gevoel dat iedereen het eens is dat klimaatverandering een probleem is en dat actie sneller moet komen. Maar ik had toch het idee dat niet iedereen dezelfde urgentie voelt. Peter Borgdorff, directeur van PFZW, kwam telkens terug op een aantal argumenten waarmee hij de verantwoordelijkheid voor het in stand houden van de klimaatcrisis wel erg makkelijk van zich afschudde.

Tijdens het debat werd mij gevraagd hoe ik hier als klimaatstaker tegen aankijk. Mijn antwoord: ik maak me erg veel zorgen om de kloof tussen wat er moet gebeuren om klimaatverstoring niet onomkeerbaar te laten worden (volgens het IPCC hebben we nog tot 2030) en de daadwerkelijke stappen die genomen worden.

In die zin vond ik het debat teleurstellend. De mensen met geld en macht stonden voor dilemma’s waarbij ze niet dapper het goede voorbeeld wilden geven. Gelukkig was daar Liset van Fossielvrij NL met een optimistischere conclusie van de avond in de Tolhuistuin: mensen moeten niet onderschatten dat ze zelf leiders kunnen zijn, en als burgers die zich zorgen maken om de existentiële bedreiging die klimaatontwrichting heet bestuurders onder druk kunnen zetten. Pas als de druk hoog genoeg is, zullen instellingen divesteren, zal de macht van de fossiele industrie afnemen, zullen fossiele brandstoffen niet meer massaal opgepompt worden en hebben we de kans om de klimaatcrisis tegen te gaan en een betere wereld te bouwen. Begin nu aan die betere wereld en teken als eerste stap hier de petitie voor een fossielvrij Pensioenfonds Zorg & Welzijn.

Alle foto’s van het debat vind je hier.