Blog door Egbert Born.
In het Pinksterweekend lukte het in Duitsland 4000 klimaatactivisten de grootste bruinkoolmijn van de EU in Lausitz plat te leggen. Ik was er een van en liep met veel Nederlanders in de frontlinie van de voorste eenheid, de groene vinger. De massieve actie Ende Gelände van burgerlijke ongehoorzaamheid in witte overalls was strategisch perfect voorbereid met de Duitse Grundlichkeit. De explosieve roep om climate justice van de zorgvuldig getrainde groepen uit meer dan een dozijn EU landen geeft een geweldige impuls aan talloze Europese klimaatbewegingen in ieders eigen land.
Historisch verzet
Wij waren met 150 Nederlanders afgereisd naar de Poolse grens. De sfeer in het klimaatkamp was onwerkelijk energiek en vastberaden. Niet alleen was het spannend, ook leuk tussen de duizenden klimativisten veel bekenden weer te zien uit de Nederlandse Klimaatbeweging. Plus internationale vrienden die we kenden van de D12 december klimaatmars in Parijs van de Arc de Triomphe naar de Eiffeltoren.
Vergis je niet, Ende Gelände 2016 was de grootste civil disobedience (burgerlijke ongehoorzaamheid) actie uit de recente Europese geschiedenis. Anders dan bij een doorsnee demonstratie waren 4000 mensen van alle leeftijden en achtergronden bereid om aangekondigd de wet te overtreden om de actiedoelen voor het klimaat te bereiken. De Duitse politie leek de slag al van tevoren hebben opgegeven.
Vanaf dag 1 gonsden geruchten dat geen oproerpolitie uit Berlijn of Dresden was besteld. In 2015 had de politie veel kritiek gekregen vanwege excessief geweld tegen de geweldloze klimaatactivisten. De generale assemblee van Lausitz annonceerde woensdagavond de eerste marsen met 2 dagen te vervroegen, vrijdag ging het los.
De verkenning
De adrenaline in de mierenhoop vol activiteiten nam op donderdag voelbaar en dramatisch toe. Ik stond woensdag urenlang mee te helpen in de mobiele keuken, maar liet donderdag alles op slag vallen om helemaal te gaan voor de bezettingsactie.
Op dinsdagavond waren we met 350 mensen, donderdagavond schoot het omhoog naar 1500 klimaatactivisten en hoorden we in de circustent dat er de hele nacht door nog minstens 1000 mensen per bus binnen zouden komen. Overweldigend! Hooibalen werden klaargemaakt, dekzeilen, de uitrusting met witte overalls en stofmaskers.
Het objectief was niet simpelweg het binnenmarcheren van een mijn, de graafmachine te omsingelen en te dwingen tot stilstand. Ook de hele infrastructuur zou worden belegerd: de vulstations voor de treinen, vele spoorlijnen, de kolencentrale zelf. Locaties verspreid over vele kilometers. Plus stond voor de zaterdag een legale demonstratie van 1500 mensen gepland.
Samen met een aantal scouts verkende ik de route van 8 kilometer voor de eerste groep, de groene vinger. We zochten naar alternatieve routes om politieblokkades te doorbreken of ontwijken en hoe we veilig snelwegen en spoorrails met onze groep van 600 mensen konden oversteken.
Actiemars en bezetting
Op vrijdagochtend kregen de tientallen persteams de gelegenheid de laatste actietraining bij te wonen. Het juristenteam op het kamp had duizenden actievoerders langs zich heen zien trekken. Om de geanonimiseerde formulieren in te vullen voor juridische bijstand bij arrestaties. Vlak voor we vertrokken zag ik nog net mijn klimaatvrienden Leo en Jan Willem, die waren met de derde bus van Nederland vroeg in de morgen aangekomen na een tocht van 12 uur. Geweldig, nog meer klimaathelden!
De stemming op het grote korenveld was super optimistisch, ik maakte nog snel een foto van een embedded journalist die onze tocht met een dronecamera vanuit de lucht zou vastleggen. We zongen, we dansten, we schreeuwden de vaste klimaatyells ‘keep – it – in the ground, keep it in the ground! ’ en ‘What do we want? Climate justice! When do we want it? NOW!’, we klapten, groepshugs. Het leek meer op een megasterren popfestival zonder drank en drugs dan een naderende confrontatie met politie.
Achteraf kregen we geen enkele weerstand in de mars van 8 km maar u kunt zich voorstellen dat je onderweg bij elke hoek die je omgaat toch hoopt dat je geen pelotons relpolitie voor je neus krijgt. Voor de goede zaak van het klimaat had ik het er voor over, maar keek niet uit om klappen met een knuppel of pepperspray in mijn ogen te krijgen.
Verbluft keek ik bij ons einddoel, zes spoorlijnen en twee afvulstations voor treinen, mijn ogen uit hoe ervaren Franse activisten direct met dekzeilen, touwen en verzamelde takken een provisorisch tentenkamp op de rails uitvouwde. En nog geen uur later werden twee mobiele toiletten bezorgd.
Regen en een koude overnachting
Een politiehelikopter scheerde als een adelaar boven het terrein. Maar wij waren als prooi met 600 man en massa’s vrouwen te oppermachtig om zomaar afgevoerd te worden. Langs de spoorlijn stonden een vijftal politiebusjes en een paar werkers van Vattenfall het allemaal aan te kijken. Onze grootste vijand was het opwaaiende kolenstof, binnen een mum van tijd had iedereen met een stofbril zijn ogen bedekt. De gezichten werden roetzwart, de witte stofmaskers konden pas af na een prettige regenbui met harde slagregens die het stof neer deed slaan.
Af en toe deed de politie via een speaker een halfhartige poging ons te wijzen op het illegale karakter. Maar zodra de eerste toon van ‘Achtung, achtung, hier sprecht die polizei..’ de oren van de spoorbezetters inwandelde smoorden we de rest van de bevelende woorden in een stormvloed van begeesterde yells die de rest van de boodschap onverstaanbaar maakten. Keer op keer. Na een oeverloos ‘democratisch’ debat kwam er consensus dat de meest radicale activisten de vultorens mochten bezetten. Op toren 1 vooral Nederlanders, op de top van toren 2 de Franse resistance. Een gouden greep: de politie filmde alles, maar vertrok in de loop van de avond.
Ik durfde pas een paar uur na de bezetting ook naar boven. Normaal ben ik niet snel bang, dit is anders: je overschrijdt de psychologische grens van wat niet mag: de wet. Dat is andere spanning dan via een loodrechte wand de godenberg Olympus van Griekenland beklimmen omdat het je hobby is. En niet dezelfde simpele ervaring als een keer met rood licht een zebrapad oversteken, gewoon omdat het kan. Gelukkig had ik goede thermokleding en kreeg het niet zo koud als vele anderen. Misschien omdat mijn hoofd maalde, geen idee. Ik dacht er over om op de toren te gaan slapen, dat was warmer dan op de grond tussen de rails.
Het roversnest
Een Fransman had zich op de derde verdieping ingenesteld en wees me op het risico dat je in je slaap van de toren kon vallen. Die zag ik niet aankomen. Was dit echt het beste idee om hier te slapen? Wat als midden in de nacht de politie kwam? Hoe kon je dan vluchten voor de klappen? Even later zag ik een betere plek. Naomi en Rob waren bezig een nestje te bouwen van het meegenomen stro. Ze hadden nog wel plek voor mij. Dat was lief en gezellig, ik kwam weer terug in mijn comfortzone van basisveiligheid. Mijn witte actieoverall was grotendeels aan flarden gegaan, ik gebruikte het resterend textiel als kussensloop op het prikkelende stro.
Vattenfall probeerde met bulldozers en materialen de aanvoerwegen te blokkeren waarlangs ons eten en drinken aangevoerd zou worden. Dat lukte half. Er kwam niet genoeg ontbijt en koffie binnen voor iedereen. Gelukkig had ik voldoende snoepgoed, rozijnen, Spaanse worstjes en water achter de hand om geen honger te krijgen. Zeventig van ons die zonder slaapzak koud hadden geslapen wilden terug. Begrijpelijk, maar toch een doffe knal voor de moraal. Om een uur of twee ’s middags hoorde we in de verte tromgeroffel.
Vanaf het vulstation leek het eerst op een man of 50. Ze kwamen dichterbij. Ik zei tegen mijn buurman Michel: ‘Dat zijn er volgens mij veel meer, dat zijn wel 80 of 100.’ Het hele kamp leefde op, ze kregen een uitzinnig onthaal. Maar liefst tweehonderd extra bezetters arriveerden met een showband voor tactical frivolity. De Vattenfall medewerkers kregen een nieuwe morele dreun van deze georganiseerde klimaatbende. Ons bereikte het ongelooflijke nieuws dat de blauwe en oranje vinger succesvol waren geland, met wel 1000 witte overalls per vinger! Vanaf onze locatie zagen we hoe al geen rookpluim meer uit een van de torens van de kolencentrale kwam en de tweede pluim zakte steeds meer in!
Supportactie arrestanten
Zondagochtend ging ik mee met een bus naar het politiebureau van Cottbus om de vrijlating te eisen van 120 gearresteerden. Op zaterdagavond had een groep van 600 klimativisten het kloeke besluit genomen de kolencentrale te bestormen. Op een tactisch gekozen moment: de relpolitie zou nog minstens 40 minuten niet kunnen verschijnen omdat ze bij de lokale voetbalwedstrijd hooligans van geweld moesten afhouden. Leuk leermomentje voor als we in Nederland een actie gaan houden. Uiteindelijk kwam zondag op 1 na iedereen zonder formele aanklacht vrij. Ook juridisch is de strategie dus uiterst succesvol geweest.
De Ende Gelände 2016 maakte deel uit van de wereldwijde breakfree 2016 acties die tegelijk plaatsvonden op 6 continenten in Engeland, Turkije, Zuid-Afrika, Nigeria, Indonesië, De Filippijnen, Australië, Nieuw Zeeland, Brazilië, de Verenigde Staten, Ecuador en Canada. Krachtige solidariteit en moed per gigaton.
Editie NL 2018 klimaatactie
Veel Duitsers zijn de klimaat verkankerende bruinkolen zat. Sommige Nederlandse politici gebruiken ‘de marktvraag uit Duitsland’ als excuus om geen tempo te maken met import en overslag van steenkolen in Nederland. Wat mij opviel: bij de klimaatactie liepen Duitse lokale en deelstaatpolitici mee als waarnemer, levend in de veronderstelling dat Nederland vooroploopt met hernieuwbare energie in de EU. Nee dus. Er is dit weekend breed enthousiasme geboren bij De Nederlandse Klimaatbeweging om een Nederlandse editie van Ende Gelände te organiseren. De echte klimaatterroristen zijn de mensen die het klimaat laten ontsporen.
En genoeg reden om Nederland met een perfecte klimaatactie op de internationale kaart te zetten. Het zal een forse uitdaging worden de goede organisatie van de Duitsers te evenaren. Sommige bedrijven en organisaties kunnen alvast warm gaan lopen voor als ze in de verhaallijn van de internationale pers worden opgenomen. Een mooie mars tussen het hoofdkantoor van SHELL en het ministerie van Economische Zaken is een topkans om de obstructieve verstrengeling tegen afscheid van de fossiele brandstoffen bloot te leggen. 2018 is het perfecte jaar ook de grote havens en zware industrie bewust te maken van klimaatverantwoordelijkheid.
Amsterdam, 20 mei 2016
Egbert Born